Verkis Dmi3 Horowitz por KpE, NEJ, FLEJA, kaj Esperantio.
© 1996-1999 Nederlanda Esperanto-Junularo

Enkonduko

Temo

Celgrupo

Krome, gxi celas al anoj de aliaj enlandaj kaj eksterlandaj asocioj kiuj ankaux interesigxas pri la temo. Ili konsciu, ke jenaj strategio kaj taktikoj estas faritaj speciale por NEJ en sia nuntempa situacio; gxi ne nepre samas al la situacio en kiu estas alilandaj asocioj. Oni transprenu la ideojn kiujn oni trovas oportunaj.

Strukturo

• Politiko de NEJ , en kiu oni komprenu la agadojn de KpE.
  • Taskdifino de KpE
• Strategio, kiu konsistas el:
  • Baza Strategio , kaj baze de tio:
  • Infrastruktura Strategio konsistante el:
    • parto antaux interesomontro
    • parto post interesomontro
  • Komunika Strategio , konsistante el:
    • Aspekto
    • Maniero
    • Enhavo , kaj baze de tio:
      • Alpublika Visio
• Taktiko
• Konkretaj proponoj :
  • proponataj al NEJ
  • farendaj de KpE
  • farendaj projekte
  • konsilataj al NEJ

Kiel aldonaj informoj estas:

• Enkonduko , en kiu estas:
  • Strukturo (cxi tie)
  • Fono (priskribo de la historiaj kaj situaciaj fonoj rilate al la temo)
  • Terminaro de KpE
• Finparolo , en kiu estas:
  • Valortakso
  • Malasertoj

  malgranda listo pri temorilata literaturo

Aldone, en versio 1.1 estas:

• Reagoj de legintoj
• Postparolo

Fono

Situacio de Nederlando

Nederlando havas 15 milionojn da enlogxantoj. Onidire, pro la malgrando de la lando kaj sia lingvo, kaj pro gxia relativa gravo en la monda komercado kaj trafiko, la Nederlandanoj tradicie ne timemas je internaciaj kontaktoj kaj komunikado. En la cxiutaga vivo la angla ludas gravan rolon: en kulturajxoj kiel muziko, kino kaj televido, en teknikajxoj (ekzemple la Nederlandlingva komputila terminaro estas pruntita cxefe de la angla), en edukado (studoliteraturo estas ofte aglalingva), kaj en ekonomio.

Speciale la Nederlanda junularo gxenerale suficxe interesigxas pri internaciaj kontaktoj kaj vojagxoj. Efektive cxiuj lernis la anglan en la mezlernejo.

Onidire la Nederlanda junulara kulturo estas tolerema, sed ne tre interesigxema rilate al eksternormajxoj kaj skeptikemas je ideologioj. Tamen, ideaj organizoj kiuj havas konkretan celon (ekzemple Greenpeace kaj Amnesty International) estas relative popularaj.

Esperanto apenaux aperas en la publika vivo. Multaj Nederlandanoj iam auxdis pri Esperanto sed gxenerale ili ne scias ke gxi ankoraux estas parolata kaj uzata.

Situacio de NEJ

NEJ estas asocio kiu havas (en februaro 1996) 50 membroj inter 15 kaj 30. Plejgrandparte ili estas super 25- jara. Je renkontigxoj cxeestas gxenerale 10 gxis 20 "durnukleanoj". Aktivas kvar estraranoj kaj pli-malpli kvin komisionanoj. NEJ ofte kunlaboras kun FLEJA, cxefe farante presajxojn (JEN, varbiloj). Pro sia malgrando kaj diseco, NEJ ne havas vere funkciantajn lokajn grupojn: gxi funkcias nur lande. NEJ ne havas funkciantan oficejon. La financa situacio estas ankoraux relative favora.

Krom NEJ ekzistas kelkaj plenkreskulaj landaj kaj lokaj e-asocioj, sed ili ne pli aktivas ol NEJ. Krome sidas kelkaj internaciaj e-organizoj en Nederlando.

En la nauxdekaj jaroj, cxe NEJ kreskas la zorgo pri la kontinueco de la esperantistaro inter Nederlandaj junuloj, kaj de la asocio mem: inter 1987 kaj 1995 duonigxis la membrokiomo de 100 al 50. La nuna membraro plejgrandparte agxas pli ol 25. Rimarkinde, NEJ havas cxirkaux 130 donacantoj (efektive "membroj" kaj eksaj membroj pli agxaj ol 30).

Antaux kelkaj jaroj oni starigis Komisionon pri Informa Servo (KIS), kiu elpensis la Dorsosakon, sed poste formortis.

La situacio pri la aktiva kaj neaktiva membrokiomoj de FLEJA farigxas (se ne jam estis) zorgiga.

Lastajaraj novigxoj rilate al esperantistigo

Ekde la okdekaj jaroj, aperadas novaj ideoj pri la senco de Esperanto. La plej konata estas la Manifesto de Rauxmo de 1980. Kvankam ne cxiuj konsentas, la Fina Venko farigxis ne plu memkomprenebla kiel celo de Esperanto.

Estis diversaj novigxoj cxe la junularaj Esperanto-asocioj. Germana Esperanto-Junularo estis la unua kaj ankoraux estas la precipa noviganto, laux ideoj kaj metodoj. La lastajn jarojn, iliaj novajxoj elradiigxas al la junularaj asocioj en la najbaraj landaj. Jen kelkaj gravaj novigxoj.

• Kelkaj asocioj kunlaborante faris novigxajn paperajn informilojn. Jen ekzemploj:
  • TEJO aperigis la folion "Esperanto, kio estas tio?" en multaj diversaj lingvoj.
  • GEJ konceptis "Tiom facilas Esperanto", flugfolion kiu klarigas la bazajn principojn de la lingvo. Oni tradukis gxin jam en diversajn lingvojn por alilandaj asocioj.
  • NEJ kaj FLEJA faris modernan flugfolion pri Pasporta Servo.
• Internet aperis kiel nova komunikilo. Gxi kontribas al Esperantistigo cxar aliaj ret-uzantoj foje vidas esperanton kaj scivolemigxas. Oni ofertas diversajn senpagajn kursojn kiuj funkcias per retposxto.
• NEJ elpensis la Dorsosakon, kiu enhavas diversajn esperantajxojn (cxefe librojn) por montri dum foiroj kaj prelegoj. Multaj asocioj en Euxropo transprenis la ideon, subvenciate de TEJO.
• Cxe NEJ aperis la Paskan Kurson, kvartagan intensivan kurson por komencantoj. Gxi estas organizata paralele al la Paska Renkontigxo, kaj temas ne nur pri la lingvo sed ankaux pri la fonoj kaj ebloj de Esperanto. la kurso allogas relative junan publikon, kaj ne nur rapide lernigas, sed ankaux relative ofte dauxre entuziasmigas la kursanojn pri Esperanto kaj Esperantio. La postzorgado je la kursanoj kontribuas al tio.
• Kiel sekvan kurson kelkaj junularaj asocioj kunlaborante ofertas la Pragan Kurson. Gxi dauxras semajnon kaj enhavas duone feriumadon en prago, kaj duone intensivan kurson je tri niveloj (komencanta, paroliga kaj perfektiga).

Historio pri KpE

KpE inciigxis en la komenco de 1995. Dum la Paska Renkontigxo en Swalmen, Nederlando, oni oficiale starigis la novan komisiono, anstatauxante la nursurpaperan KIS-on, kiel komuna komisiono de NEJ kaj FLEJA. De la Nederlanda flanko partoprenis Ingeborg van Dijk, estrarano pri Publikaj Rilotoj, kaj Dmitri Horowitz. De la Flandra flanko partoprenis estraranoj Jorg DeMulder kaj Lode van de Velde.

En majo okazis komisionan laborsemajnfinon en Kalmthout, Belgio. Krom la tuta KpE-anaro cxeestis kiel konsilanto Marcus "Ziko" Sikosek, NEJ-membro kaj GEJ-estrarano pri Informado. Oni estigxis la celon de la KpE, kaj la bazo de la strategio kaj la taktiko .

En julio, dum MEJS en Tata, Hongario, kurte kunsidis Dmitri, Lode, kaj kiel konsilanto, Fabien van Mook, sekretariisto de la NEJ-estraro. Oni akceptis Retismon kiel bazon por visio por alpublika informado.

Poste, Jorg kaj Lode vojagxis eksterlanden por longa dauxro. Al FLEJA ne eblis anstatauxi ilin pro manko de homforto, do FLEJA devis retiri sin el KpE. La Nederlandaj KpE-anoj okupigxis sin pri la varbado pro la venonta Paska Kurso.

En januaro de 1996, Ingeborg, Dmitri kaj Fabien kunsidis en Leiden, Nederlando. Oni decidis proponi organizan reformon al NEJ. La membrokunsido dum la Paska Renkontigxo de 1996 traktos la proponojn.

Terminaro

Esperanto-rilataj terminoj

Esperantio (e-io) = la komunumo de e-parolantoj

esperantajxo (e-ajxo) = ajna esperanto-rilata arangxo, servo, kulturajxo, komunikilo ktp.

Esperantumo (e-umo) = la aro de Esperanto, Esperantio, kaj esperantajxoj

Esperantisto-rilataj terminoj

esperantisto (e-isto) = iu, kiu:

• kaj kapablas komuniki per Esperanto almenaux je baza nivelo;
• kaj ekis uzadi la lingvon por komuniki kun alilingvanoj, per ajna komunikilo, almenaux ricevante (ekzemple legado de e-magazinoj), sed prefere ambauxdirekte (ekzemple korespondado kaj interparolado).

esperantistigo (e-istigo) = procedo de igo je la e-istigxo de homo.

Esperantistigo-rilataj terminoj

absoluta (esperantistiga) efiko = absoluta kvanta kiomo de e-istigxatoj.

relativa (esperantistiga) efiko = proporcio de la absoluta e-istiga efiko al la kostoj (laux homforto kaj mono).

Derivitaj terminoj

Politiko

Politiko de NEJ

La celgrupo de NEJ estas la Nederlanda junularo. Fakte (ne laux sia statutaro) NEJ ne vere havas celon, krom la interkontaktigo de cxiuj el sia celgrupo kiuj parolas aux priinteresîgas Esperanton. Pri la senco de Esperantumo ne ekzistas samideeco inter la NEJ-anoj; kiom da membroj, tiom diversaj la ideoj.

Tamen kreskadas en NEJ la zorgo pri la estonteco de la e-istaro inter sia celgrupo kaj la asocio mem. Kroma zorgo kauxzas la problemojn kiujn oni jam nun spertas, sercxante aktivulojn.

Tamen multaj NEJ-anoj kredas, ke esperantumo hodiaux certe jes ankoraux havas valoron, kaj indas maligi tiujn tendencojn. La NEJ-estraro deklaris tion sia cxefa celo por 1996. La motivoj estas plurecaj:

• NEJ deziras certigi la dauxran ekziston de e-istaro en gxia celgrupo;
• NEJ deziras certigi la dauxran ekziston de si mem;
• granda e-istaro en Nederlando bonas por tuta Esperantio;
• pli granda membraro donas supoze pli grandan aktivularon, do tiel pli multajn eblojn servi la membrojn kaj aliajn e-istojn;
• cxiukaze, neniu NEJ-ano (nek rauxmismano, nek finvenkismano) kontrauxas kreskon de la e-istaro.

Tasko de KpE

gxi estigu situacion en NEJ, kiu dauxre estigu iompostioman kreskadon de la e-istaro ene de la celgrupo de NEJ, kaj de sia membraro, kaj certigu la dauxran ekziston de ili.

KpE faru tion, laux oportuno, per agoj de si mem, aux per konsilo de agoj al NEJ, baze de plano (kaj jen gxi).

Tasklimigo

• umojn ekster la povo de NEJ (ekzemple sxangxi Esperanton aux Esperantumon, aux estigi la Finan Venkon);
• decido kio estu la senco de Esperantumo; cxiuj elektu por si mem.
• e-istigo de ne-celgrupanoj;
• estigo de simpatiantoj kiuj neniam lernos la lingvon, aux homoj kiuj nur lernas la lingvon, kaj ne e- istigos (laux la difino de KpE).

Krome, oni konsciu, ke esperantistigo ne samas al informado en la senco de la politiko de GEJ.

Baza Strategio

Problemo

Limigaj faktoroj

• Cxefa limigo kauxzas la malgrandeco de NEJ, kaj la diseco de gxia membraro: tio problemigas trovi suficxe da aktivuloj jam en la nuna situacio.
• NEJ ankoraux havas suficxe grandan surpluson da mono, kaj disponeblas iom da por unufojaj investoj je dauxraj umoj. Aliflanke, NEJ enspezadas malmulte, do e-istigado ne ade kostu multe.

Celo

Kialoj de cellimigo

• nur e-istoj laux la difino de KpE kontribuas al la plej grava valoro de esperantumo: ebligi altkvalitajn kontaktojn kun aliligvanoj (Por esperantumi oni nepre bezonas aliajn e-istojn);
• nur kontribuas e-lernintoj kiuj ne tuj-poste kabeas aux neniam plu esperantumas;
• necesas sxpari homforton, kaj igo de tiaj e-istoj relative plej efikas: vidu cxe Principo de relativa efiko.
• supoze, malpli malgranda ono el tiuj e-istigxintoj farigxos aktiva kiel NEJ-membro, kaj tio tre gravas por la dauxra funkciado de NEJ.

Gxenerala strategio

Baza Ideo

Oni komprenu la e-istigan infrastrukturon kiel la aro de iloj, okazoj kaj arangxoj, kiuj kontribuas al e- istigxo. KpE visias la tuton kiel integrajxo.

Principoj

Principo de relativa efiko

Principo de pliigo de ek-esperantistigxo

Plej pensproksime oni povus fari tion per simpla plimultigo de publika informado. Sed tio ege multekostas (laux mono kaj homforto), speciale se estas per amaskomunikiloj, kaj relative kaj absolute malmulte efikas (Nura ekzistosciigo gxenerale ne suficxas por emigi homon ek-e-istigxi). Krome, la malgrandeco de NEJ kaj la manko de la bezonataj kontaktoj tre malhelpas la aligxon al la amaskomunikiloj. KpE ne kontrauxas plimultigi publikan informadon, sed gxi ne estu la cxefa strategio. Prefere oni apliku la principon de relativa efiko.

Principo de pli-efikigo de esperantistigo

• e-istigxantoj perdas la emon aux la eblon, cxar estas longa dauxro inter du e-istigajxoj, kaj intertempe aperas aliaj okupoj;
• la pasxo inter du sinsekvaj e-istigajxoj estas tro granda por e-istigxantoj.
• e-istigxantoj pro koincido ne povas partopreni sekvan e-istigajxon;
• e-istigxantoj ne scias aux forgesas pri okazanta e-istigajxo;

Esenco de la Strategio

• Oni igu ke pli da celgrupanoj ek-e-istigxos tiel:
  • por oferti pli multajn eblojn de ek-istigxo, oni utiligu novajn komunikilojn (ilajn kaj agajn).
  • por pligrandigi la relativan efikon oni informadu koncentrante al celgrupoj, kies anoj supozate pli facile e-istigxas.
  • oni pligrandigi la relativan efikon de informiloj kaj informagoj oni pliigu la allogon.
• Oni igu ke pli da e-istigxantoj fin-e-istigxos tiel:
  • forpreno de psikaj kaj praktikaj baroj kaj la nekontinuajxoj en la nuna infrastrukturo,
  • informado kaj stimulado de e-istigxantoj dum la tuta trajekto.

Realigxo

Problemo

• komunikajxojn, en formo materiala aux parola;
• agoj por transigi la komunikajxojn al la celato.

Niaj informoj atingu la celatojn. Antaux ol unta esperantisto estas montrinta sian intereson pri esperantumo, tio estas malfacila, cxar oni ne antauxe scias kiuj ili estas. La problemo estas duflanka:

• La sperto lernigas ke gxenerale, ek-e-istigxo postulas intensan, longedauxran kaj multenhavan informadon al la e-istigxonto. Malhelpas la nescio kaj la antauxjugxoj pri e-o de la informatoj.
• Se ili tamen suficxe informigxus, nur eta ono el ili havus suficxe da intereso kaj tempo.

Ankaux post interesomontro estas la demando kiel kaj kion komuniki, por ke la interesomontrinto efike e-istigxu. Sed tiam estas la avantagxo, ke oni konas la interesaton.

Fine, staras la demando, kiel certigi, ke cxiu cxi komunikado vere -kaj dauxre- okazos.

Divido

• La infrastruktura strategio priskribas kiel estu la infrastrukturo por ke gxi plej efiku.
• La komunikila strategio priskribas kiel estu la komunikiloj por ke ili plej efiku.

Infrastruktura Strategio

Antaux interesomontro

Principe

Principo de koncentro

Principo de persona informado

Principo de publika sciigo

Konkrete

Faciligo de neformala informado

Informado al interesutaj grupoj

Publika sciigado

Konstanta kontaktkanalo

• posxtadreso: cxiam funkcias.
• telefono: estas mense malaltsxtupa kontaktilo, sed postulas ke respondanto regulece estas cxe la telefono, kaj dauxre atingeblas cxe la sama numero.
• komputila retadreso: malaltsxtupa, kaj respondi eblas de cxiu ajn retkonektita loko, sed multaj homoj ne havas la eblon uzi gxin.

Post interesomontro

Principe

Principo de sinsekvo

Cxiu infrastrukturero cxiam montru la vojon al la sekva, por malpligrandigi la pasxon inter ili al la e- istigxanto.

Principo de sxancopliigo

• oni ofertu arangxojn pli ofte;
• oni pli efike uzu la ekzistantajn arangxojn de aliaj e-organizoj;
• oni ekuzu novajn informkanalojn.

Konkrete

Postkontaktebligo

Krome oni zorgu ke anoncata kontaktkanalo dauxre funkcios.

Postzorgado

Utiligo de Internet

• gxi estas publika komunikilo, sed tamen facile atingebla por "elsendado";
• gxi ebligas transdoni multajn informojn;
• gxi estas moderneca kaj amuza;
• gxi teknike tre faciligas internaciajn kontaktojn, kaj tiel pligrandigas la intereson pri esperantumo.

• Same kiel en la reala mondo, malfacilas atingi nekonataj interesutoj.
• Ne cxiuj disponas je retatingo.

Komunika Strategio

Aspekto

Nuntempe oni pli kaj pli konscias pri tio, kaj ankaux agas tiel: ni dauxrigu tiun tendencon.

Maniero

Principe

• Oni ne provu adapti la celgrupon per informado, cxar tio multe malfacilas kaj malmulte efikus. Ni faru inverse: la informato cxiam pravu: ne cxefe pri faktoscio, sed jes pri valoroj, kredoj, interesoj, principoj ktp. Tio estas cxefprincipo de la merkatumado.
• Oni nek altrudu e-on nek konvertu al gxi; oni ja ofertu gxin. Komercece pli sagxas pretendi, ke tion, kion oni ne povas, oni ankaux ne celas. Krome, estas pli simpatiiga.
• Oni ne defendu e-on: la kontrauxantoj tamen ne e-istigxos. Oni uzu la tempon kaj energion por montri al la jes-interesebluloj la valorojn kiun esperantumo jes havas. Krome, gxi enhavas nek malbonon nek devigon, do ne estas kialo je defendado.
• Oni ne kalumniu kontraux konkurencaj aferoj. Oni ne neu la valorojn de la konkurecajxo, sed montru ke esperantumo havas siajn proprajn valorojn, ekzemple en aliaj situacioj.
• Oni adaptu la informilojn al la infrastrukturo. Ili adaptigxu al la situacioj en kiuj ili estos uzataj. Same kiel en la infrastruktura taktiko, por relativa efiko, oni koncentru al la informato intensan informadon.

Pli konkrete

• La informado pri Esperantumo estu kohera kaj konstantenhava. tial gxi estu normigita, prefere internacie.
• Preferendas multaj konkretaj informoj pri malmultaj umoj, super la inversa.
• Anstataux direkte komuniki la valorojn de Esperanto, oni sugxestu ilin per informoj kaj ekzemploj, por ke la informato mem konkludu.
• La komunikiloj gvidu la e-istiganton tra la infrastukturo: cxiu e-istigajxo montru al sekva e-istigajxo.
• Rilate al antauxjugxoj, oni ne kontrauxargumentu ilin, kaj ecx ne menciu ilin direkte. Prefere oni forprenu la antauxjugxon per kontrauxekzemplo, sen mencio de la antauxjugxo mem.

Detale

Enhavo

Problemo

Kontraux la investo staras la valorojn kiujn havas esperantisteco. Por ke ankoraux-ne-e-isto akceptu la investon kaj e-istigxu, oni devas komuniki valoraron, kiu, laux la percepto de la ne-e-isto, suficxe indigas la investadon.

Alpublika Visio

Ekzistas jam diversaj visioj: la Interna Ideo, Finvenkismo kaj Rauxmismo estas nur kelkaj el ili. Ili povas esti tauxga por la jam-e-isto mem. Sed la celato estas la ankoraux-ne-e-isto; kaj tiu malsamas de ni e-istoj laux scio, opinio, kredo, sperto ktp. Kio funkcias cxe la jam-e-isto, ne auxtomate funkcias cxe la ankoraux-ne-e-isto. KpE ne celas decidi kion visiu la unuopan e-iston, cxar nek eblas nek sencas devigi tion. Tamen, por efiko kaj uzeblo dum e-istiga komunikado, unu vision oni ja elektu. Tiu nomigxas alpublika visio; oni distingi tiun de la internaj visioj (ekzemple Finvenkismo kaj Rauxmismo), kiuj prisksribas la sencon de esperantumo laux la percepto de jam-esperantistoj. Oni elektu la alpublikan vision kiu plej efikas.

Principoj pro la maniero

• Oni ne provu adapti la celaton per informado: ni faru inverse. La informato cxiam pravu, ecx se fakte malprave.
• Esperantumo estu ne altrudo aux devigo, sed oferto al tiuj, kiuj deziras gxin.

Principo de ne- neuxtraleco

Principo de racio kaj emocio

Nur-racia visio ne funkcius. Cxiam ekzistas samvalorhavaj alternativoj, kiuj kostus malpli da investado. Laux la percepto de ne-e-isto, investo je e-istigxo ne indus.

Nur-emocia visio ankaux ne funkcius; ne sencas esperanto se mankas la eblon praktiki gxiajn valorojn. La visio havu do ambaux, sed gravas ke ili kongruu.

Kriteriaro

1. La visio bazigxu je valoro per kiu Esperantumo spertas malmultan konkurencon de samecaj umoj, de umoj kiuj plenumas la saman bezonon, aux de umoj kiuj forprenas la bezonon. Prefere la valoro estu unika.
2. La visio estu kohera kaj ne enhavu kontrauxajxojn.
3. La visio estu komunikebla al la celato.
4. La celato mem spertu la bezonon je kiu bazigxas la visio. (Laux la percepto de la celato, ecx se malprave!)
5. La celato mem povuntu gxui la valoron je kiu bazigxas la visio, tuj post-kiam sxli estos e-istigxinta, kaj prefere jam dume.
6. La celato povu kredi la valoron (ecx se por tio necesus maltroigi).
7. Ni ne kommuniku malveron aux troigon. (Seniluziigxintoj multe pli malvarbus, ol varbus ni per kuniluziigo!)
8. La visio ne alvoku malsimpation cxe la plej granda parto de la publiko. (Eble ni iam bezonos gxian helpon.) Tio ne kontrauxas la principon ke la malallogatoj ne gravas: malallogo ne nepre implikas malsimpatio.
9. La visio ebligu aplikadon de la principoj de la forma strategio.

Jugxo pri ekzistantaj visioj

Rauxmismo ne kongruas al la kriterioj 1, 3 kaj 6, do gxi estas iom malpli maltauxga.

Nek la finvenkismaj, nek la post-finvenkismaj visioj kontentigas laux cxiujn kriteriojn. Tial necesas disvolvi novan vision speciale por komunikado al la publiko.

Konkrete kaj detale

Pri la detalaj komunikendajxoj oni jam suficxe verkis, do ne traktigxendas cxi tie. Konsilatas la literaturon pri tio.

Visio

Propono

Gxenerala koncepto

Koncize: Esperanto estas la propra lingvo de mondvasta sociala reto speciale por cxio, kio rilatas al internaciaj kontaktoj. Esperantistoj nomas tiun reton Esperantio.

Notu ke cxi tie ne temas pri Internet, kvankam gxi iomete interkovras la Esperantan reton.

Cxefa valoro

Unue, la lingvo mem helpas: gxi estas facile lernebla kaj perkomunikebla, ankaux por altnivela komunikado. Due, faciligas la fakto ke gxi apartenas al (preskaux) neniu parolanto kiel denaska lingvo. Tio estas avantagxo por ambaux parolantoj: la parolanto ne devas adapti sian parolnivelon al la auxskultanto, kaj la auxskultanto facile komprenas la auxskultanton cxar ili facile atingas la saman lingvonivelon. Sed tiu flanko ne estas la plej grava.

La alia, pli grava valoro estas la ecoj de la parolantoj mem. Malgraux, aux eble danke al, la malsameco, estas tamen kelkaj samecoj inter ili. Gxenerale, ili deziras havi facilan aligxon al personaj internaciaj kontaktoj, trovi geamikojn en internacia medio, kaj vojagxojn kiuj havas specialan valoron pro la persona rekontigxo de alilandaj homoj. Tio vere kaj relative facile realigxadas, kaj per la komunaj deziroj de la retanoj mem, kaj per la arangxoj, aktivajxoj kaj komunikajxoj por kaj per kiu oni agadas kaj kunlaboradas.

Koncize: esperantisteco valoras por facile havi altkvalitajn personajn internaciajn kontaktojn, internacian amikaron, kaj specialvalorajn vojagxojn. Slogane temas pri: internaciaj kontaktoj, amikoj, vojagxoj. (Tiu slogano oni fakte uzis antaux kelkaj jaroj varbante por kurso en Nederlando.)

Derivataj valoroj

• Estas vasta aro kaj diversecoj de organizoj kaj arangxoj, kaj uzante unu, oni facile transiras de unu al alia arangxo, cxar ili apartenas al la sama reto.
• Esperantio ne limigxas je iu celgrupo: cxia homo povas kontaktigxi kun cxia homo. La diverseco estas kroma cxarmajxo de Esperantio.
• Estas relativa toleremo en Esperantio, cxu sekve de, cxu kauxze de la diverseco de siaj anoj.
• Esperantistoj interkomunikas ne kiel anoj de popoloj aux aliaj grupoj, sed kiel individuaj homoj.
• La retanoj multe kunlaboras. Cxiuj akceptas ke la aliaj profitas de arangxoj, sen antauxvidi tujan kontrauxkompenson. Oni akceptas tion, cxar nete cxiuj profitas de cxiuj.
• La reta komunumo portas propran internacian kulturon, kiu ankaux kontribuas al siaj valoroj.
• Esperantisteco povas esti amuza.
• Esperantio almenaux ne havas lingvoproblemon.

Rilatoj al specifikaj temoj

la ekzisto de NEJ

• NEJ ligas untaj e-istoj en sia lando al Esperantio (per esperantigo, kompreneble).
• NEJ ligas la lokajn e-istojn al Esperantio en la cetera parto de la mondo.
• NEJ kiel organizo servas per siaj arangxoj, kaj tiel kontribuas al la valoro de esperantumo.

Esperantistigo

Unue necesas por la kontinueco de la reto. Due, pli granda anaro kreos pli multajn eblojn starigi novajn arangxojn kaj plibonigi la ekzistantajn, kaj tiel pli valorigos esperantistecon.

Ne-esperantistigo

aliaj lingvoj internacie uzataj

Malnovaj visioj

Sed oni metu ilin en la kunteksto de la historio de Esperantio. Tiuj ideoj estas idoj de siaj tempoj, kaj estas historia disvolvado inter ili.

Kostoj de esperantistigxo

Idearo bazanta la proponon

La Retismo estas neuxtrala, en tiu senco, ke gxi ombrelas multajn aliajn ideojn pri la valoro de esperantumo, etende de idealismo gxis amuzigxo; tiuj elektu la unuopaj anoj por si mem. La Retismo ne tute kovras la aliajn visiojn, sed gxi ankaux neniel kontrauxas ilin. Ecx Finvenkismo povus trovi lokon sub gxi: oni povus vidi la nune ekzistantan reton kiel intertempa stadio.

La racia valoraro estas klara: facilaj internaciaj kontaktoj, kaj amuzegaj vojagxoj relative malmultekostaj. La emociaj valoroj estas ne rekte komunikeblaj, se ja sugxesteblaj en la kunteksto de Retismo. Ili estas sociemeco, toleremo, internacia amikeco, kredo je ekvaleco de cxiuj homoj, kaj la reciproka mensa pliricxigo. Por ne timigi kaj jes alparoli, ili estas metitaj en konkretan formon, aux per ekzemplo, aux per konkretenhava nocio. (Tial oni ne parolu pri "amikeco" sed pri "amikoj".)

La Retismo ankaux respondas al la (vere suficxe oftaj) demandoj pri la senco de NEJ kaj siaj esperantistigaj agadoj.

Valortakso de la propono

1. Pri la valoroj de la Retismo, Esperantumo ne estas unikajxo: en tiu tereno konkurencas aliaj organizoj kaj arangxoj kiuj praktikas internaciajn kontaktojn inter junuloj. (ekzemple la skolta movado, AEGEE, Internacia Konstruordo ktp.) Esence, Esperantio malsamas nur cxar gxi ne havas internan lingvoproblemon! Tial oni komuniku cxiujn cxi valorojn kombinacie.
2. Kohero kaj konsekvenco: senprobleme.
3. La komunikeblo nur parte bonas. La valoroj de la Retismo estas bone komunikeblaj: ili estas konkretaj, aux metigeblaj en konkreta formo, kaj ili estas kompreneblaj al niaj celgrupanoj. Ankaux facile troveblas konkretaj ekzemploj de tiuj valoroj. Sed la valoraro nur havas allogan valoron, se gxi estas komunikata entute, kune kun la ekzemploj. Tio postulas grandan kvanton kaj denson de informoj. Por tio en multaj informadaj situacioj simple mankas la eblon. La visio ne estas sloganigebla kiel la Finvenkismo: "dua lingvo por cxiuj".
4. Ekzistas suficxe granda merkato por arangxoj kiuj enhavas la valoraro de la Retismo. Estas ja minoritato kiu interesas pri internaciaj kontaktoj, sed KpE strategie elektas por gxi.
5. Tuja gxueblo: jes, kaj per Paska aux Praga Kurso oni povas gxui jam dum esperantistigxado bonan etoson en internacia medio.
6. La valoraro kredeblas, se ili estas komunikataj kune kun ekzemploj.
7. Malvero kaj troigo ne necesas.
8. Malsimpatialvoko ne okazas, male.
9. La Retismo tute kongruas al la forma strategio.

Taktiko

Problemaro

Gravas, ke efika e-istigado funkciu ne nur unu fojon, sed ja dauxre, ankaux post kiam KpE estos fininta gxian laboron.

Principe

Principo de respondecigo

Por certigi la faradon de konstantaj taskoj, oni respondecigu iujn homojn pri ilin. Oni respondecu nur konstantan organizajxon pri la konstantaj taskoj, kaj gxi havu klaran taskaron.

principoj de preparo kaj delegado

Tiuj preparaj kaj unufojaj taskoj faru okazaj komisionoj projekte, iniciate de la konstanta organizajxo. Supoze, ekzistas membroj kiuj emas aktivi, sed nur se ne konstante, kaj celante je iu konkreta rezulto. Oni efikigu la limigitan aktivemon de tiuj membroj, per oferti al ili la eblon partopreni je tiaj projektoj.

Pli konkrete

Antauxpreparo de informado

Pli-efikigo de la esperantistigista laboro

• Por ke oni cxiam facile trovas la eblajn amasinformkanalojn (kontaktadresoj de jxurnalistoj kaj redaktejoj de magazinoj, gazetoj, kaj radio- kaj televidoprogramoj ktp.), oni tenu dosieron pri iliaj kontaktadresoj.
• Oni antauxpreparu sciigilojn kaj pretajn artikolojn por ke ili baldaux kaj sen multe da laboro pretu kiam ili bezonatas.
• Oni tenu konstantan kontaktadreson kiujn amaskomunikistoj povas utiligi por kontakti NEJ.

Adapto de organiza strukturo

Agaro

Propono al NEJ

Oni starigu konstantan komisionon pri cxio rilata al esperantistigo. La taskaro de tiu komisiono enhavu principe nur konstantantajn taskojn. Gxi iniciatu kaj delegadu unufojajn taskojn al specialcelaj projektaj komisionoj. Almenaux unu el la anoj estu ankaux estrarano, por certigi la necesan komunikadon kaj kunlaboron inter la du organizajxoj. Tiu posteno anstatauxu la nunan estrarpostenon pri Publikaj Rilatoj.

Por sxpari la fortojn de siaj anoj, la komisiono okupigxu nur pri esperantistigo. Tial oni disigu la membro- administrado de gxi.

Unuainstance gxi funkciu je eksperimenta bazo, dum unu jaro. Post tiam oni postjugxu gxian funkciadon, kaj decidu cxu dauxrigi aux sxangxi. Intertempe gxi ankaux pluplenumu la taskon de la nuna KpE.

Konstanta Komisiono

La preparaj taskoj, por malpezigi la laboron de la komisiono, farigxu projekte, instige de KpE. La aliaj unufojajn projektojn, instigu unuainstance la komisionano pri Iloj.

Detale pri la taskodisdono, KpE proponas jene. Tamen, la komsionono cxiam povos interne intersxangxi kelkajn taskojn, ankaux cxar la praktiko devos ankoraux montri, kia taskdisdono estas la plej oportuna.

Komisiito pri Internaj Kontaktoj

• gardado pri la integrigxo kaj kontinueco de la infrastrukturo;
• stimulado de e-istigantoj per persona komunikado (letere, telefone);
• tenado de dosiero pri e-istigantoj;
• tenado de kontaktoj kun respondecantoj kaj/aux organizantoj de e-istigaj arangxoj, kaj aktiva sercxado de e-istigantoj en e-infrakstrukturajxoj ekster NEJ;
• instigado de kurs-organizado;
• postzorgado de kursanoj;
• esti fiksa kontaktulo por e-istigantoj kaj orgizantoj de e-istigaj arangxoj.

Komisiito pri Eksteraj Kontaktaj

• informado al interesutoj je peto;
• informado en publikaj komunikiloj je peto;
• esti fiksa kontaktulo por publikkomunikistoj (jxurnalistoj, programfaristoj) kaj informpetantoj;
• aktiva sercxado de kontaktoj kun publikkomunikistoj kaj celpgrupaj organizoj;
• tenado de dosiero pri komunikaj kanaloj;
• instigado de organizado de inform-arangxoj.

Komisiito pri Iloj

• gardado de unueco de alpublika bildo pri esperantumo;
• konsilado pri informajxoj;
• elpensado kaj konceptado de informiloj, kaj instigo je farado de varbiloj, preparado de artikoloj ktp.;
• respondecado pri la informiloj kaj materialoj (Dorsosako, TTT-ejo, paperaj informiloj, ktp.), kaj pri ilia disponeblo;
• reguleca farado de aktuala informilo kun eventoj kaj adresoj: gxi servu kaj kiel helpilo por informantoj, kaj kiel informilo al interesutoj;

Agoj de KpE

• startigo de la nova konstanta komisiono pri esperantistigo;
• starigo de dosiero pri e-istigxantoj kaj pri e-istigaj arangxoj;
• starigo de dosiero pri informkanaloj;
• diskonatigo de la kontaktuloj en Esperantio kaj cxe publikaj informkanaloj.
• plua disvolvado de alpublika visio;
• disvolvo de Informaro por informantoj, vidu cxe la Projektoj;
• instigo de la unuaj projektoj.

Projektoj

• starigo de TTT-ejo pri NEJ kaj Esperantumo. Ne nur la belaspekto postulas antenton, sed ankaux gxia ambauxdirekta ligigo al ne-esperantaj TTT-ejoj;
• faro de nova faldfolio pri la konkretaj ebloj de esperanto kaj NEJ, komplementa al "Zo gemakkelijk is Esperanto" ("Tiom facilas Esperanto"). Gxi anstataux la nunan folion "Wat is NEJ" ("Kio estas NEJ");
• faro de faldfolio pri esperantumo gxenerale, laux la stilo de demandaro-repondaro; gxi cxefe servu kiel helpilo por informantoj, sed ankaux disdoneblas al interesutoj. Gxi enhavu gxeneralajn informojn, faktojn, internacie normigitajn kvazauxfaktojn (ekzemple, la kiomon de e-istoj en la mondo), kaj ekzemplojn.
• faro de kompakta konsilaro por informantoj, gxi enhavu konsilojn pri la maniero, pri la terminaro, kaj pri jes- aux ne-direndajxoj;
• antauxpreparo de respondaj kaj informaj leteroj, por sxpari tempon al la komisiono.
• verko de antauxverkita artikolo por magazinoj, gazetoj, ktp.
• preparo de antauxverkita prelego, kompletita per diversaj informmaterialoj (vidbendo, lumbildoj, transparantaj folioj ktp.);
• dezajno kaj preso de nova leterpapero kaj kovertoj.

Konsilo al NEJ

Ili tre gravas, kaj ne nur cxar ili valorigas membrecon je NEJ kaj tiel justigas gxian ekziston. Ili ankaux kontribuadas al e-istigo: landa renkontigxo estigas la socialan integrigxon de e-istigxantoj, kiel unua pasxo en Esperantion, kaj JEN gravas kiel informkanalo. Esperantistigo neniel sencus sen ili.

Tial oni neniam forsxparu tiujn servojn por gajni aktivulojn por la e-istigado. KpE sugxestas ja organizigi ecx duan cxiujaran renkontigxon, kun kurso simila al la Paska Kurso, krom la Paska Renkontigxo, por plifortigi la ligojn inter la novaj kaj malnovaj NEJ-anoj kaj aliaj Esperantianoj, kaj por oferti pli da sxancoj en unu jaro.

Fino

Valortakso

La plano kongruas al multaj el la principoj kaj kriterioj de la strategio, sed pri kelkaj umoj gxi ne tute kontentigas, kaj gxia tuta realigxo ankoraux dubindas: vidu la specifajn rimarkojn cxi-suben. Sed cxiukaze ne malhelpos.

La infrastruktura problemo

Antauxvideblas la tendencon, ke -se KpE sukcesos realigi sian planon- NEJ havos relative pli multajn sindonemajn membrojn, sed absolutkvante multe malpli grandan membraron,.

Solvoproponoj ankoraux tre bonvenas.

La mankoj de la visiopropono

La manko de homforto

Krome, la jamnunaj problemoj pri la trovado de aktivuloj, maloptimismigas pri la realigeblo de la plano. Aliflanke, nenionfarado certe ne plibonigas la situacion. Plia homforto ankoraux bonvenas.

Malasertoj

Ne pretendigxas nepreco

KpE do ne neas la eblon kaj tauxgon de aliaj ideoj pri esperantistigo-rilataj temoj.

La plano ne nepre tauxgas por tuta Esperantio

Centpocenta efiko ne eblas

Esperantistigo ne interkovras Informadon

KpE strategie elektis tiel, cxar gxi pensas, ke e-istigo pli utilas kaj realigeblas en la situacio de NEJ. La situacio de GEJ malsamas pro diferencoj de landogrando, lingva situacio, aligxeblo je amaskunikiloj, kaj, supoze, la sintenoj pri Esperanto de la publikoj.

Literaturo temorilata

• Proponaro por la Esperanto-informado; verkis Marcus Sikosek; eldonis Flandra Esperanto- Ligo en Antwerpen, 1995-1996.
• La Manifesto de Rauxmo; 1980; aperis i.a. en Rauxmo estas aktuala en Esperanto, 1991; kaj en JEN, julio-auxgusto 1995 (120).
• Realität von heute und nicht Utopie für übermorgen; artikolo en Esperanto Aktuell; verkis Lu Wunsch-Rolshoven, 1993.
• konsilaraj brosxuroj pri standumado, prelegado, ekspoziciado ktp. (Ekzistas kelkaj.)

Reagoj de legintoj

En aprilo 1996 mi afisxis en la forumo soc.culture.esperanto inviton legi kaj prireagi la raporton:

Mi bonvenas cxiajn reagojn escepte de lingvaj harfendajxoj. Se iuj lingvaj formikfikemuloj tamen deziras tion, ili faru, sed bonvole ne al mi; ili komencu novan fadenon en la forumo.

Reagis Pejno Simono:

Nu de tiom da modesteco forte allogate, mi investis la penon legi lian aferon kaj mi konstatas, ke jen vere fortaj vortoj por iu, kiu publikigis ampleksan TTT-tekston en lingvajxo kun po unu malgxusta akuzativo inter kvin, kun malgxustaj refleksivoj, kun manko de nombra akordo kaj aldone kun misliterumoj. Evidente cxe tiu awtoro la akuzativo estas "harfendajxo" kaj gramatike gxusta Esperanto io nur por "formikfikemuloj". Aldone mi flaras en la enhavo de lia teksto iugradan malsxaton de nuraj E-parolantoj (supozeble kapablaj), kiuj ne volas lasi sin superorganizi law la planoj, proponoj, procedoj kaj celoj de la awtoro. Erartakse li evidente ne scias distingi inter la diametro de rufa pughareto de gibono kaj la diametro de kvincentjaragxa arbo en Amazona pluvarbarego. Ho - kia lingva perspektivo! Ho - kiom bela ja estus Esperantujo, se al Esperantisteco apartenus la lernado de Esperanto!

La enhavo de la papero estas certe ankaw diskutinda. Tamen tiumesagxe mi kontentas trakti nur la lingan aspekton.

Tre interese tamen gxuste per la supra iom atakema citajxo la awtoro pekas kontraw cxiuj siaj en la teksto priskribitaj merkatadaj pricipoj.

Jens Stengaard Larsen reagis pri la Principo de ne-neuxtraleco:

Cxi tio montras profundan nescion pri la karakterizo de neuxtraleco. La aserto ke Esperanto estas la neuxtrala lingvo impresas treege provoke kaj ekstreme en la hodiauxa mondo, cxar tio signifas ke la Angla (kaj cxiu alia etnolingvo) ne tauxgas en tiu rolo.

Sen Esperanto oni ne povas diskuti kiel arangxi la mondon, oni povas nur diskuti por kies profito arangxi la mondon. Reale tio estas simpla fakto, sed tiom pli malvolonte agnoskata.

Kion do tio signifas praktike? Nu, unue necesas vigla debato pri la senco de "Esperantumo"; kompreneble oni rajtas havi sian proprajn pensojn pri tio, sed se oni ne diskutas la demandon, kiel do trovi siajn pensojn? Ja malmulte oni tion debatas, tial en la movado estas tro malmulte da homoj, kiuj (malkiel mi) ne estus absolutaj nuloj sen Esperanto.

Due, tio signifas ke estas tre malfacile, eble principe nefareble, klarigi al ne-Esperantisto niajn verajn motivojn esti Esp-istoj. Reale ne allogas nin la "praktikaj" utiligebloj (ili cxefe tauxgas por ne allogigi nin al aliaj planlingvoj), sed la revoj. Iuj revas pri la perfekta lingvo, iuj pri la ebleco famigxi tutmonde, iuj pri ekzotika koramikino ktp. - sed cxiuj revas. Estas malhoneste aserti alion.

Trie, necesas anticipi la neuxtralan mondon de la estonteco. Laux mi, Rauxmismo ne kontrauxdiras tion. Gxi nur atentigas ke oni gxuu kion oni povas atingi, anstataux malesperi pro la neatingitajxoj.

Kvare, por ke estu tute klare: nia neuxtraleco ne estas trankviligilo, gxi estas timigilo. Tial ni eble ne troigu gxin en nia ekstera informado. Sed eble gxi estu la cxefkolono de la interna!

Postparolo

Tiu cxi parto la verkinto aldonis preskaux tri jarojn poste, en januaro 1999.

Baze je la plano de KpE, NEJ planis proponi organizajn reformojn al la memdrokunsido, kiu estis okazonta dum la Paska Renkontigxo de 1996.Ne okazis tiel. Tiam jam antaux iom da tempo la du KpE-anoj de FLEJA estis migrinta eksterlanden, kaj al FLEJA mankis jam la homforton por povi anstatauxi ilin.Intertempe ankaux NEJ-on trafis similajn problemojn. En tiu periodo la duono de la tiamaj aktivuloj eksigxis pro naturaj kauxzoj, kaj mankis anstatauxontoj.Ekde tiam, oni bezonis cxiun restantan homforton por organizi la plej bazaj aferoj kiuj gxustigas kaj necesas la ekziston de la asocio: renkontigxoj kaj la magzino JEN. Jxus antaux la membrokonscio, oni konsciigxis ke oni mistaksis la kapacitojn de NEJ, kaj ke la plano estis ne realisme farebla en tiu cxi situacio.Post nelonge KpE mortis silente.

Nun mi devas agnoski, ke precipe mi tute supertaksis la povojn de malgrandaj asocioj kiel NEJ. Kvankam KpE ricevis optimisman entuziasmon en la komenco, gxi devis funkcii en situacio ne favora: eksigxantaj aktivuloj. Sed ankaux se KpE laborus en pli favora situacio, NEJ kaj FLEJA ne estus suficxe grandaj por efikigi la planon - ili neniam estis. La tendencoj kiuj estis la kialo de la starigo de KpE, kaj kiuj estas priskribita en la raporto, intertempe kontinuas - la situacio ne plibonigxis. NEJ kaj FLEJA ankoraux ekzistas kaj nuntempe oni ankoraux sukcesas okazigi la bazajn aferojn: renkontigxoj, kursoj kaj magazino - sed kiom longe dauxros.

Oni povas poste konstati, ke KpE (kaj precipe mi) sin tro okupigxis pri la plan-elpensado, kaj maltro pli konkretaj agoj. Tamen ne estis tute vane. La plano mem ne realigxis, sed la raporto almenaux kontribuis al la konscio pri bona varbado en niaj asocioj. La ideoj el la raporto ankaux estis uzataj por la konceptigo de novaj varbiloj. Eble al iu alia Esperanto-asocio - ie ajn en la mondo - tiu cxi raporto povos utili.